Tekst i zdjęcia – USK Nr 4 w Lublinie
W Lublinie rusza program COMFORTAGE. Celem interdyscyplinarny model opieki nad osobami z demencją.
7-8 marca 2025 roku w Lublinie odbyła się IX edycja Konferencji Naukowo-Szkoleniowej NEUROforum, poświęcona najnowszym osiągnięciom w dziedzinie neurologii. Organizatorzy przygotowali bogaty program, który objął m.in. sesje dotyczące stwardnienia rozsianego, chorób autoimmunologicznych w neurologii oraz nowoczesnych metod leczenia demencji. Wydarzenie stanowiło także okazję do zaprezentowania założeń projektu „COMFORTAGE – Prediction, Monitoring and Personalized Recommendations for Prevention and Relief of Dementia and Frailty” wchodzącego obecnie w fazę badań klinicznych.
COMFORTAGE ma na celu opracowanie holistycznego i interdyscyplinarnego modelu opieki zdrowotnej nad osobami z demencją. To międzynarodowe, unikalne przedsięwzięcie, finansowane ze środków unijnego programu HORIZON Research and Innovation Actions, w którym uczestniczy kilku partnerów klinicznych m.in. klinika Gemelli z Rzymu, Uniwersytet w Manchesterze, Uniwersytet w Atenach, Uniwersytet w Lubljanie oraz Kliniczny Oddział Neurologii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego Nr 4 w Lublinie Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, jako jedyny partner z Polski. Sesję specjalną na temat projektu poprowadził jego kierownik i Lekarz Kierujący Klinicznym Oddziałem Neurologii USK Nr 4 w Lublinie prof. dr hab. n. med. Konrad Rejdak wraz z prezes Polskiego Towarzystwa Neurologicznego prof. dr hab. n. med. Aliną Kułakowską.
We wprowadzeniu do tematyki panelu prof. Konrad Rejdak podkreślił, że sesja specjalna stanowi jednocześnie oficjalną inaugurację projektu, którego podstawy były budowane przez ostatni rok.
Jak dobrze wiemy, jest to bardzo trudny proces, szczególnie jeżeli dotyczy pracy w międzynarodowym konsorcjum. Tym bardziej cieszymy się, że udało nam się przejść wszelkie bariery organizacyjne i jesteśmy w momencie inicjowania części klinicznej – mówił prof. Konrad Rejdak.
Konferencja NeuroForum. Prof. dr hab. n. med. Konrad Rejdak i prof. dr hab. n. med. Alina Kułakowska (Fot. Łukasz Głaczkowski/USK Nr 4 w Lublinie)
Alzheimer jako zespół objawów
W tematykę choroby Alzheimera wprowadził prof. Amos Korczyn z Uniwersytetu w Tel Avivie, jeden z wiodących ekspertów w dziedzinie neurologii i geriatrii. Posiadający polskie korzenie specjalista jest szczególnie zainteresowany chorobami neurodegeneracyjnymi. Jest autorem lub współautorem ponad 700 artykułów w recenzowanych czasopismach, a także wielu rozdziałów w książkach naukowych. Specjalista pełni również rolę redaktora regionalnego Journal of Alzheimer’s Disease.
Prof. Amos Korczyn zaznaczył, że w szybkie starzenie się społeczeństwa wpływa na przewidywany znaczny wzrost liczby osób z demencją, której najczęstszą formą jest choroba Alzheimera, stanowiąca około 60–80% przypadków. Obecnie na całym świecie żyje ok. 50 milionów osób z tym schorzeniem. Pomimo intensywnych badań, dokładne mechanizmy prowadzące do jego rozwoju nie są w pełni poznane. Stąd niektórzy naukowcy twierdzą, że nie powinno być ono określane jako jedna choroba, a raczej zespół objawów związanych z różnymi procesami neurodegeneracyjnymi. Argumentem za tym podejściem jest duża heterogeniczność schorzenia – zarówno pod względem przebiegu, jak i objawów klinicznych. W związku z tym, zamiast traktować chorobę Alzheimera jako jednolitą jednostkę chorobową, można uznać ją za spektrum zaburzeń neurodegeneracyjnych o różnych przyczynach i mechanizmach.
Wiemy, jak wygląda choroba Alzheimera, potrafimy doskonale zdiagnozować ją u pacjenta, ale to wcale nie znaczy, że dokładnie ją rozumiemy, wiemy, czym dokładnie jest, znamy jej mechanizmy – tłumaczył prof. Amos Korczyn.
Konferencja NeuroForum. Prof. Amos Korczyn (Fot. Łukasz Głaczkowski/USK Nr 4 w Lublinie)
Ponieważ nie są znane dokładne przyczyny powstania choroby Alzheimera, nie istnieje również skuteczne leczenie przyczynowe. Nowe terapie koncentruja się na spowalnianiu progresji choroby oraz poprawie jakości życia pacjentów.
Prof. Konrad Rejdak przedstawił profil przeciętnej osoby z chorobą Alzheimera. W przeważającej większości chorymi są to kobiety (72% chorych) powyżej 70. roku życia (85% chorych), o wykształceniu podstawowym, zasadniczym zawodowym lub średnim (92%). Ponad połowa pacjentów ze zdiagnozowanym schorzeniem przebywa i leczy się we własnym domu oraz korzysta z jedynie publicznej opieki zdrowotnej.
Potrzebny model opieki nad chorymi
Poprawie komfortu życia osób z Alzheimerem ma służyć projekt COMFORTAGE finansowany z funduszy Programu HORIZON Research and Innovation Actions. W ramach zadania zostaną zbadane czynniki ryzyka rozwoju otępienia u osób po pięćdziesiątym roku życia, które jeszcze nie mają zdiagnozowanej choroby, ale u których mogą występować wstępne symptomy zaburzeń pamięci.
Do badania chcemy włączyć ok. 100 osób po 50. roku życia (w całym projekcie będzie to ok 2 tys. pacjentów obserwowanych przez dwa lata – red.), z subiektywnym poczuciem zaburzeń poznawczych lub z bardzo wczesnymi ich symptomami, bez diagnozy w kierunku Alzheimera, które będą w stanie przedstawić dotychczasową dokumentację medyczną, abyśmy mogli zebrać od nich jak najwięcej informacji. Będą to m.in. dane dotyczące statusu chorobowego, cech fizykalnych czy demograficznych. Formuła projektu jest obserwacyjna. Zespół neuropsychologów podda uczestników badaniom w aspektach funkcji poznawczych. Będzie to bardzo szczegółowa ocena ich wydolności na początku, a następnie pojawiających się zmian – mówił prof. Konrad Rejdak.
W ramach projektu pacjenci będą mieli dostęp do bezpłatnych konsultacji, a także otrzymają spersonalizowane zalecenia zdrowotne – tzw. „receptę na życie”, opracowaną w oparciu o ich indywidualny profil medyczny. Finalnym rezultatem projektu będzie stworzenie modelu opieki, który w połączeniu z nowoczesnymi technologiami i sztuczną inteligencją, pozwoli na indywidualną i populacyjną modyfikację przebiegu zaburzeń otępiennych. Model opieki ma w przyszłości zostać wdrożony w systemie opieki zdrowotnej.
Konferencja NeuroForum. Prof. dr hab. n. med. Konrad Rejdak (Fot. Łukasz Głaczkowski/USK Nr 4 w Lublinie)
Zespół naukowy w ramach projektu COMFORTAGE:
- Prof. dr hab. n. med. Konrad Rejdak, specjalista neurolog, kierownik projektu, Kliniczny Oddział Neurologii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego Nr 4 w Lublinie Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
- Dr n. med. Marek Kos, specjalista chirurg, Wiceminister Zdrowia, Katedra i Zakład Zdrowia Publicznego Uniwersytetu Medycznego w Lublinie,
- Mgr Magdalena Rewerska-Juśko, mł. asystent naukowo-dydaktyczny, neuropsycholog, Katedra i Klinika Neurologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie,
- Mgr Magda Gąsior, mł. specjalista techniczny, Katedra i Klinika Neurologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
Naszym celem jest wypracowanie modelu opieki nad osobami zagrożonymi otępieniem. Takiego modelu opieki w Polsce jeszcze nie ma, w przyszłości może on być bardzo cenny w praktyce codziennej w ramach systemu zdrowia. Polega on na tym, że pacjenci będą mieli zakładane unikalne konta, w których będą gromadzone dane medyczne, oczywiście odpowiednio zabezpieczone. Chcemy stworzyć realną komunikację za pomocą środków elektronicznych między lekarzem a pacjentem, co dziś jest niemożliwe. Będziemy formułować swoistą „receptę na życie” w odpowiedzi na indywidualne cechy pacjentów. Nasi specjaliści będą mogli dać zalecenia, propozycje, które pacjenci mogą zrealizować lub nie. Będziemy obserwować, u których z tych osób pacjentów dochodzi do progresji w kierunku zaburzeń otępiennych. Jeżeli takie cechy wystąpią, pacjenci będą kierowani krótką ścieżką do standardowej opieki medycznej w celu udzielenia im pomocy i diagnozowania ich stanu klinicznego – wyjaśniał prof. dr hab. n. med. Konrad Rejdak, kierownik projektu.
Konferencja NeuroForum. Dr n. med. Marek Kos (Fot. Łukasz Głaczkowski/USK Nr 4 w Lublinie)
Podczas konferencji NeuroForum dr n. med. Marek Kos omówił leczenie choroby Alzheimera w polskim systemie refundacyjnym. Szacuje się, że w Polsce ok. 584 tys. osób zmaga się z tym schorzeniem, w Europie jest ich poniżej 9 mln. Większość chorych korzysta z opieki ambulatoryjnej.
Rośnie liczba pacjentów w ośrodkach zdrowia psychicznego, w zespołach leczenia środowiskowego, korzystających z rehabilitacji leczniczej i świadczeń opieki długoterminowej. W refundacji nie ma wielkich sukcesów. Spośród czterech leków jedynie donepezil i rivastigmina są refundowane przez państwo. My jako Ministerstwo Zdrowia mamy w tej sprawie związane ręce, ponieważ refundacja jest możliwa na wniosek podmiotu odpowiedzialnego, którym jest producent, importer albo przedstawiciel danego leku w Polsce. Dopóki takiego wniosku nie ma, nie możemy go rozpatrywać – tłumaczył Wiceminister Zdrowia.
Ważny ośrodek USK Nr 4 w Lublinie
Podczas wydarzenia dwóch specjalistów w dziedzinie neurologii: prof. Amos Korczyn z Uniwersytetu w Tel Avivie oraz prof. dr hab. Paweł Grieb – kierownik Zakładu Farmakologii Doświadczalnej Instytutu Medycyny Doświadczalneji Klinicznej im. M. Mossakowskiego PAN otrzymało z rąk Magnificencji Rektora prof. dr hab. Wojciecha Załuska odznaki „Zasłużony dla Uniwersytetu Medycznego w Lublinie” za współpracę w zakresie realizacji projektów naukowych i działań edukacyjnych.
Konferencja NeuroForum. Prof. dr hab. n. med. Konrad Rejdak, prof. dr hav. n. med. Wojciech Załuska, prof. Amos Korczyn (Fot. Łukasz Głaczkowski/USK Nr 4 w Lublinie)
Konferencja NeuroForum. prof. dr hab. n. med. Konrad Rejdak, prof. Amos Korczyn, Michał Szabelski – Dyrektor Naczelny USK Nr 4 w Lublinie, prof. dr hab. Paweł Grieb, prof. dr hav. n. med. Wojciech Załuska, prof. Amos Korczyn (Fot. Łukasz Głaczkowski/USK Nr 4 w Lublinie)
W ceremonii otwarcia uczestniczyli zarówno Rektor Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, jak i Dyrektor Naczelny Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego Nr 4 w Lublinie Michał Szabelski. Dyrektor podkreślił, że polska neurologia stoi obecnie przed wieloma wyzwaniami, które wynikają zarówno z postępujących zmian demograficznych, jak i z dynamicznego rozwoju wiedzy medycznej. Jak tłumaczył, wyzwania te wymagają skutecznej odpowiedzi ze strony zarówno systemu opieki zdrowotnej, jak i samej społeczności neurologów. W miarę jak populacja się starzeje, a liczba chorób neurologicznych wzrasta, konieczne staje się wdrażanie nowych rozwiązań technologicznych, organizacyjnych i edukacyjnych. Przyszłość polskiej neurologii to także rozwój badań, poprawa dostępu do leczenia oraz zwiększenie świadomości społecznej, aby skutecznie stawić czoła rosnącym wymaganiom zdrowotnym społeczeństwa.
Jako Dyrektor Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego Nr 4 w Lublinie, mam zaszczyt podkreślić, że Kliniczny Oddział Neurologii USK Nr 4 wychodzi naprzeciw wyzwaniom współczesności. Nasza placówka angażuje się w szereg działań mających na celu pomoc pacjentom, stanowiących odpowiedź na współczesne problemy zdrowotne społeczeństwa. Warto zaznaczyć, że oddział realizuje wszystkie programy lekowe oferowane przez NFZ, co wyróżnia nasz ośrodek spośród wielu innych w kraju. Dzięki temu Uniwersytecki Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie oferuje pacjentom rozbudowany program leczenia stwardnienia rozsianego, a także programy dotyczące chorób rzadkich, choroby Parkinsona czy udaru mózgu. Obecnie w Klinicznym Oddziale Neurologii USK Nr 4 leczonych jest około 800 osób z SM – podkreślił Michał Szabelski.
Zgodnie z danymi z lat 2017-2023, województwo lubelskie znajduje się na pierwszym miejscu w Polsce pod względem wykonywania zabiegów trombektomii. Znaczną zasługę w tym ma Kliniczny Oddział Neurologii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego Nr 4 w Lublinie, który jako pierwszy w kraju realizował pilotażowy program trombektomii mechanicznej w ramach centrum udarowego. Kierowany przez prof. dr hab. n. med. Konrada Rejdaka ośrodek ściśle współpracuje z oddziałami udarowymi w regionie, dzięki czemu w Lubelszczyźnie wykonano najwięcej zabiegów trombektomii w przeliczeniu na liczbę mieszkańców w Polsce.
Konferencja NeuroForum. Michał Szabelski – Dyrektor Naczelny USK Nr 4 w Lublinie (Fot. Łukasz Głaczkowski/USK Nr 4 w Lublinie)
Dyrektor Naczelny USK Nr 4 w Lublinie zwrócił uwagę na ogrom zadań realizowanych przez Kliniczny Oddział Neurologii. Należą do nich badania kliniczne, w tym badanie nad nową metodą leczenia miastenii rzekomoporaźnej, do którego do tej pory zostało zrekrutowanych około 150 chorych czy rozpoczęty prestiżowy projekt COMFORTAGE. Biorąc pod uwagę trend starzenia się społeczeństwa oraz groźbę nadchodzącej epidemii otępienia, specjaliści USK Nr 4 w Lublinie planują kolejne badania z zakresu neurologii, we współpracy z zagranicznymi ośrodkami.
To wszystko oznacza, że Kliniczny Oddział Neurologii realizuje ogrom pracy wobec płatnika, jakim jest NFZ, ale z drugiej strony nie waha się podejmować kolejnych wyzwań, innowacyjnych projektów, by rozwijać swoją dziedzinę w celu lepszego i skuteczniejszego leczenia pacjentów. Niewątpliwie jest to jeden z najbardziej znaczących i rozpoznawalnych ośrodków neurologicznych w kraju. Z dumą mogę powiedzieć, że jednostka ta, od chwili powstania w 1948 roku, pozostaje najbardziej wyspecjalizowanym ośrodkiem neurologicznym na Lubelszczyźnie. Dzięki takim działaniom jak te realizowane przez nasz ośrodek, mamy możliwość tworzenia lepszych warunków leczenia pacjentów oraz poszerzania granic wiedzy neurologicznej. Cieszę się, że możemy być częścią tej wspaniałej społeczności, która poprzez takie wydarzenia jak dzisiejsza konferencja przyczynia się do rozwoju tej fascynującej dziedziny medycyny – mówił Michał Szabelski.
